Doğal Taş Sağlamlaştırma (Konsolidasyon) Nedir ?
Doğal Taş Sağlamlaştırma (Konsolidasyon) Mimari Yapıların Korunması
Tarihi ve mimari değer taşıyan yapılarda doğal taş kullanımı, yüzyıllardır süre gelmektedir. Doğal taşın estetikliği, dayanıklılığı ve doğallığı mimari yapıları daha ilgi çekici hale getiriyor. Bu yapılar ne kadar estetik ve dayanıklı olsalarda zamanın herşey için yıpratıcı özelliği bu yapılardada kendini gösteriyor. Yüz yıllarca süren fiziksel aşınmalar, kimyasal reaksiyonlar tarihi yapılarda büyük tahribata yol açıyor. Günümüz mimarisinde, bu eserleri yapıları korumak için çeşitli çalışmalar yapılmaktadır. Bunlardan biri de doğal taş sağlamlaştırma yani "konsolidasyon" olarak karşımıza çıkmaktadır.
Doğal Taş Sağlamlaştırma (Konsolidasyon) Nedir ?
Konsolidasyon, yıllar süresin mukavemetini yapısal bütünlüğünü estetikliğini kaybetmiş tarihi ve mimari yapıların, görünümünü dayanıklılığını restore etme, doğal taş koruma sürecidir. Bu süreçte doğal taşın iç yapısı güçlendirilerek, olası olumsuz durumlara karşı tedbir alınmaktadır. Dahası, yüzeydeki kimyasal reaksiyonların neden olduğu bozulmaların da ilerlemesini durdurmak ve yapının ömrünü uzatmak hedeflenmektedir.
Doğal Taş Sağlamlaştırma (Konsolidasyon) ' a Neden İhtiyaç Duyulmaktadır ?
- Küresel ve Atmosferik etkiler : asit yağmurları, UV ışınları, karbon kullanımının artmasına bağlı olarak hava kirliliği
- Sıcak Soğuk Döngüsü: İklim şartlarının normal in üstünde olmasıyla oluşan aşırı sıcaklık ve aşırı soğukluğun nedeniyle, yapılarda genleşme ve çatlamaların oluşması.
- Tuzların Kristalleşmesi: Doğal taş yapıların gözenekli yapısı nedeniyle içeriye su veya hava yoluyla giren tuzların, olası buharlaşma ve suyu içine çekme durumunda hacim kazanması ve buna bağlı olarak ta yapının içten çatlamaya ve yüzeyinin kabuk gibi dökülmesine neden olması.
- Biyolojik Etkiler: Yosun, alg, küf, mantar, liken gibi mikrofloraların yüzeye yerleşerek ve yüzeyi istila ederek asit üretmeye başlarlar. Nem tutulumunu artırarak yüzeyde bozulmayı hızlandırırlar.
- Mekanik ve çevresel etkiler: İnsan hareketliliği, rüzgarın taşıdığı toz taş kum taneleri, yağmurun hem fiziksel hem de kimyasal aşındırıcı etkileri, olağan üstü hava koşulları afetler, volkanik aktiviteler vb. yapının yüzeyine hatta çekirdek yapısına büyük olumsuz etkiler sağlar.
Bütün bu etkilerin sonucunda doğal taş yüzeyli yapının üç katmanında sorunlar oluşur:
- Yüzey Deformasyonu: yüzeyde estetik kayıpların büyük oranda yaşanacağı durumdur.
- Yapısal Stabilitenin Zayıflaması veya Tamamen Kaybolması: Yapının ana çekirdek yapısını oluşturan minerallerin zarar görmesi durumunda oluşucak yapısal bütünlüğün kayıpları.
- Kapilerite (Kılcallık) Artışı ve Suya Karşı Direncin Düşmesi: İçeri giren su ve tuzların etkisiyle birlikte doğal taş yapının merkezden çevreye kılcal aşınmaların oluşması ve bu durumda içeri alınan su ve tuz miktarının da doğru orantıda artması.
Doğal Taş Sağlamlaştırma (Konsolidasyon) Malzemeleri ve Uygulama Teknikleri
Etil Silikat: Silika bazlı olan bu malzeme, doğal taş yüzeyin gözeneklerine penetre olur ve yapının içerisinde bulunan nemle kimyasal reaksiyona girer. Bu reaksiyonun sonucunda silika jel oluşur. Silika jel, taşın iç yapısına ağ gibi yayılar ve zayıflamış bölgeleri doldurarak mekanik dayanımı artırır. Bu işlem sırasında taşın yüzeyinde herhangi bir doku bozulması oluşmaz. Ayrıca, bu uygulama zamana dayalı sararmalar ve çatlamalar oluşturmaz. Yüzeyin nefes alabilirliği veya yüzeydeki gözeneklilikte herhangi bir tıkanma olmaz bu sayede içerde oluşan nemin dışarı salınımı yani su buharı geçirgenliği sağlar.
Akrilik Reçine Esaslı ve Epoksi Reçineler: Bu malzemeler, sentetik polimer esaslıdır. Yüksek yapışma ve hızlı sertleşme özellikleri vardır. Fakat uygulama yapıldıktan sonra doğal taş yüzeyin gözeneklilik özelliğini ve nefes alabilen yapısını bozmaktadır. Ayrıca, uygulama yapılan yüzeyin UV ışınlarına maruz kalma durumunda sararmalar oluşabilmesi mümkündür. Kullanılan malzeme yüzeyi sertleştireceği için olası genleşme durumunda yüzeyde çatlamalar da meydana gelebilir.
Uygulama Adımları
Yüzey materyal analizi: Yüzeyin taş türü, yüzeydeki tahribatın boyutu, yüzeyin mevcut emicilik düzeyi ve yüzeye giren tuz miktarı.
Yüzey Temizliği: Yüzeyin her türlü mikro flora ve türevlerinden fiziksel kirlenmelerden temizlenme aşaması.
Malzeme Uygulaması: Konsolidasyon için kullanılıcak malzeme, malzemeyi uygulamak için kullanılıcak teçhizatların belirlenmesi ve uygulamanın formülasyona ve kullanım kılavuzuna göre uygulanması.
Kuruma ve yüzey ile malzeme etkileşim süreci: Malzemenin kurumasından sonra uygulandığı yüzey ile kimyasal bağ oluşturma sürecidir.
Deneme ve Kontrol Aşaması: Hazır hale gelen yüzeyin penetrasyon derinliği ölçümleri yapılır; yüzeyin dayanıklılığındaki değişimler ve yüzeyin rengi ve yapısındaki değişimler test edilir.
Etkili Bir Taş Konsolidasyonu Nasıl Olmalıdır ?
- Doğal taş yüzeyinin renginin ve dokusunun estetik bozulmalara uğramaması
- Yüzeyin ve iç yapının emicilik farkları giderilmelidir.
- Kapilarite yani gözeneklilik veya kılcallık, yüzeyin nefes alabilirliği korunmalıdır.
- Zamana dayalı durumlarda, sararma, soyulma veya çatlama olmamalıdır.
Yazar: ecotera.net
Saygılarımızla...